Een basislesje journalistiek

basisles journalistiek De laatste tijd heb ik me wat meer verdiept in journalistiek schrijven. Onder andere door een cursus te volgen, maar ook door studieboeken van vrienden te lenen. Journalist is een vrij beroep, wat inhoudt dat iedereen zich journalist kan en mag noemen. Maar dat betekent niet dat alle teksten die je tegenkomt, on- en offline, journalistiek zijn. Vaak juist niet.
Nou ben ik me er van bewust dat mijn blog zeer persoonlijk is, en daardoor niet onder de journalistiek valt. Toch valt er heel wat te leren van de professionele journalistiek: regels en normen en waarden waar bloggers zeker wat aan hebben.
Vandaag stip ik een paar van die ‘regels’ aan, en geef ik ook wat tips en tricks. Puur gebaseerd op wat ik de afgelopen tijd allemaal gelezen en meegekregen heb.

Tegenwoordig verkeren kranten en print media in zwaar weer: door de opkomst van de nieuwe media gebeurt veel online. Waar er in 1999 zo’n tiental blogs waren, zijn er inmiddels ruim 35 miljoen blogs op het wijde web. Hoewel journalistiek nog steeds het vergaren van nieuws en dit overbrengen op het publiek is, is journalistiek met de komst van de nieuwe media aanzienlijk veranderd.

Er is sprake van een actief publiek: een publiek dat reageert, keuzes maakt en doelgroepen vormt. Je maakt niet meer een krant voor heel Nederland, maar voor een selectieve subgroep. Daarnaast is het doel van het publiek veranderd: interessante achtergrond verhalen of boeiende sfeerverslagen zijn niet meer aan de orde. Het publiek wil snel en helder nieuws, en leest alleen wat hij/zij wilt lezen. Dus geen heel journaal uitzitten, maar op internet de belangrijkste nieuwsberichten doorscannen.

Door de vele blogs lijkt iedereen tegenwoordig journalist. En hoewel een amateur journalist met een blog ook heel serieus goed bezig kan zijn, vallen de meeste blogs niet onder de journalistiek. Belangrijke punten uit de professionele journalistiek zijn:

  • feiten en waarheden. Journalistieke verhalen zijn altijd gebaseerd op een feit, en niet een uit de duim verzonnen verhaal.
  • objectiviteit en onafhankelijkheid. Een goede journalist is altijd objectief en onafhankelijk – hij staat dus niet onder druk of is niet afhankelijk van geld/overheid om te publiceren.
  • hoor en wederhoor. Een belangrijk onderdeel van bovenstaande punten. Alle feiten worden altijd dubbel gecheckt.
  • kwaliteit. Los van schrijfstijl en spelling en grammatica levert de professionele journalist goede stukken.

basisles journalistiek Toch zijn dit punten die je zou mee kunnen nemen als blogger zijnde. Hoe objectief ben jij wanneer het gaat om een review? Baseer jij je berichten op feiten of dik je alles een klein beetje aan? Daarnaast vind ik persoonlijk dat ook elke blogger zou moeten streven naar kwaliteit, professioneel of niet.

Tips voor een betere leesbaarheid
Dat niet elke blogger een geboren schrijver is begrijp ik, gelukkig kun je het leren door veel te oefenen. Houd de volgende tips in je achterhoofd bij het schrijven van een artikel:

  • maak zinnen en alinea’s niet te lang
  • gebruik zoveel mogelijk actief taalgebruik (tegenwoordige tijd), vermijd verleden tijd als het niet nodig is
  • gebruik concreet taalgebruik (door middel van voorbeelden/beeldvorming -> ‘show, don’t tell’)
  • gebruik officiële spelling, en vermijd spreektaal zoveel mogelijk (al is dit op een persoonlijke blog wat minder belangrijk)
  • vermijd herhalingen, daardoor loopt je tekst ‘vast’, en gaat hij vervelen
  • vermijd ambtelijke taal, jargon en clichés (of niemand begrijpt waar je het over hebt, of je bent spuit elf)

Natuurlijk is dit geen verplichting voor elke blogger, maar wanneer je wat meer aandacht wilt besteden aan de kwaliteit van je artikelen kan dit lijstje je wellicht helpen.

DSC_0072

Met de komst van de nieuwe media is niet alleen het publiek veranderd, de journalistiek heeft zich er op aangepast. Om de lezer geboeid te houden is er veel vaker sprake van crossmediale journalistiek. Samengestelde teksten, waarbij ook gebruik wordt gemaakt van beeld en geluid.

Daarnaast is de nieuwe media afgestemd op het hoofddoel van het publiek: informatie vergaren. De achtergrondverhalen vind je nog in de bijlages, maar op de voorpagina moet het nieuws duidelijk en hapklaar gepresenteerd zijn. Ook voor deze manier van journalistiek zijn er wat punten om op te letten. Omdat blogs – als ze al onder de journalistiek vallen- onder deze categorie toebehoren, licht ik deze ook toe:

  • Een pagina moet ‘scannable’ zijn. Een lezer moet in een oogopslag een duidelijk overzicht van je blog hebben. Zorg dus dat je een duidelijke header en menu hebt, en geef je blogs duidelijke kopjes.
  • De belangrijkste informatie staat zo hoog mogelijk. Zorg dus dat je geen header hebt die al een halve pagina in beslag neemt, en plaats je recentste artikelen bovenaan.
  • Gebruik veel foto’s. Het publiek van nu is visueel ingesteld, en ziet graag beeld bij de tekst. Daarnaast gaat een tekst minder snel vervelen als hij wordt afgewisseld met afbeeldingen.
  • Gebruik veel alinea’s (met een witregel er tussen) en kopjes ter verduidelijking. Lezen op het web is 30% vermoeiender dan lezen vanaf papier. Zorg dus dat je tekst goed leesbaar is (zorg voor een goed kleurcontrast en lettergrootte), en breek de tekst op in stukken.
  • Zorg dat deze alinea’s ook afzonderlijk/in willekeurige volgorde te lezen zijn. Een lezer is vaak op zoek naar één specifiek onderdeel uit de tekst, en wil daarvoor niet eerst voorkennis moeten hebben uit eerdere alinea’s.
  • Verkort je artikelen: probeer ze niet langer dan 300 – 500 woorden te maken.

Nogmaals: dit zijn geen regels of verplichtingen bij het bloggen, maar mocht je de kwaliteit van je blog naar een hoger niveau willen tillen, gebruik dan deze tips. Zelf let ik er op, maar wijk ik van de regels af als ik persoonlijker schrijf. Wel probeer ik altijd te letten op taal- en schrijffouten, en ik probeer me zo objectief mogelijk op te stellen. Het is natuurlijk wel de bedoeling dat jullie mij kunnen vertrouwen!

Ik ben heel benieuwd in hoeverre jullie als bloggers bezig zijn met journalistiek schrijven, of als lezer: hoe belangrijk vind jij de leesbaarheid van een blog? Klik je weg bij lappen tekst zonder alinea’s en afbeeldingen? Of vind je al die webteksten te oppervlakkig en wil je liever langere artikelen? Ik ben heel erg benieuwd naar jullie mening (zowel blogger als lezer), ook over mijn blog: wat vind je van het niveau qua schrijven? Wat kan er beter? En: hoe oprecht vinden jullie mijn blog?

ps. Ik wil geen enkele journalistiek student voor het hoofd stoten: mocht je fouten en/of verbeteringen (aanvullingen?) zien, dan hoor ik het graag!

Leuke blog? Geef 'm een 💚

Dit bericht heeft 14 reacties

  1. Leuk dat je je hier zo in verdiept. Hier dus zo’n student media. Het puntje over de lengte van de tekst hoeft niet per se op te gaan. Bij mij is er altijd ingestampt dat teksten enkel te kort zijn wanneer de lezer informatie mist. Lange teksten hoef je niet uit de weg te gaan, als het onderwerp maar aansluit bij je doelgroep. Zoals je misschien zelf ook al had opgemerkt is het Basisboek Journalistiek al wat ouder. Het medialandschap groeit waanzinnig snel. De standaardregels voor het schrijven van een artikel zullen niet zo gauw verouderen, maar de manier waarmee je doelgroep omgaat met media doet dat wel. Dat is nog wel iets om rekening mee te houden. Objectiviteit bestaat ook eigenlijk niet en juist de kracht van een blogger kan die sterke mening zijn. Dat is ook wat ik leuk vind aan jouw blog. Je drukt heel duidelijk je stempel op je teksten, waardoor een lezer je inderdaad gaat vertrouwen.

    1. Dat is inderdaad wel waar, van die persoonlijke stempel. Wel vind ik het belangrijk dat een blogger wel altijd eerlijk en oprecht is. Echte objectiviteit bestaat inderdaad niet, alleen al door je referentiekader. Maar een streven er naar (of oprechtheid dan) vind ik wel belangrijk. Bedankt voor je comment! :-)

  2. Evi

    Handig artikel! Slim om daar af en toe op te letten.

  3. Leonie

    Ik kende de regels van de journalistiek, maar pas ze niet echt bewust toe. Misschien onbewust wel, want ik probeer wel altijd twee kanten van een verhaal te belichten – nu kun je persoonlijk bloggen natuurlijk ook niet vergelijken met het schrijven van kwalitatieve stukken. Ik hoop dat ik Journalistiek als minor mag doen, maar het is nog even afwachten hoeveel mensen zich inschrijven voor de minor. Wat betreft leesbaarheid: ik weet dat er nog een boel verbeterd kan worden aan mijn blog. Ik schrijf graag lange stukken maar mijn read more knop werkt somehow niet meer in mijn layout (er moet echt al maanden een nieuwe op), dus nu staan er mega lange lappen tekst. Ik probeer ze te doorbreken met afbeeldingen, maar het is soms behoorlijk hard om iets relevants erbij te vinden. Ik vind trouwens dat jouw letters behoorlijk hoge spacing hebben en daardoor zijn ze heel ‘groot’. Ik kan het niet zo goed uitleggen. Is het de moeite waard om ze een tikkeltje te verkleinen? Ik denk dat dat jouw leesbaarheid ten goede zou komen ;)

    1. Ik zal eens naar mijn lettertype kijken! Ik moet zeggen dat ik hier best wel een tijdje over getwijfeld heb, en vaak gewisseld heb. Een font moet wel bij je passen (net als de manier waarop je praat). Op zich vind ik het zo wel heel helder en duidelijk, maar even kijken of het anders mooier staat kan geen kwaad ;-)

  4. Roxanne

    Precies de rede waarom ik een minor Journalistiek heb gedaan. Inderdaad je kan veel leren van de basisprincipes rondom journalistiek, erg interessant

  5. Lilian

    Ik krijg nu heel erg de neiging om naar de bibliotheek te gaan en daar allemaal boeken te halen met dit soort onderwerpen. Ik denk dat ik me er in de zomer in ga verdiepen, want het is altijd interessant!

  6. Joëlle

    Ik promoveer in de journalistiek en je geeft een goede samenvatting van journalistiek schrijven! Maar zoals Ingrid al zegt: het is wel echt de klassieke kijk op de journalistiek die je beschrijft, en dat past niet altijd meer in het huidige medialandschap. Bovendien zijn er ook alternatieve vormen van journalistiek schrijven, bijvoorbeeld de public journalism beweging die juist benadrukt dat journalisten ook mensen zijn en altijd met een subjectieve blik kijken – met andere woorden, echte 100% objectiviteit bestaat niet.

    Wat betreft de lengte van stukken: webteksten hoeven heus niet altijd kort te zijn. Kijk maar naar de populariteit van De Correspondent bijvoorbeeld, of Medium of andere longreadsites. Of de populariteit van Nrc.next, tot het ontslag van Rob Wijnberg meer een verhalenkrant dan een krant met harde nieuwsfeitjes: er is heus nog wel een markt voor achtergrondverhalen. Het scannen en snacken van nieuws zoals jij beschrijft zijn maar twee manieren van nieuwsconsumptie – van de zestien geloof ik in totaal, en hoewel dat snelle nieuwslezen wel is toegenomen door de digitalisering is dat niet meteen hoe iedereen nieuws gebruikt. Nieuwsgebruik is ook afhankelijk van het platform. Persoonlijk lees ik bijvoorbeeld juist graag lange online stukken op mijn iPad – maar dan weer niet op mijn smartphone, dan heb ik graag een overzicht van nieuws vanwege het kleine schermpje.

    Als je journalistiek interessant vindt en er meer mee wilt, zou je eens kunnen overwegen om een minor of master te volgen. Ik werk zelf aan de Rijksuniversiteit Groningen en heb daar ook mijn master gedaan, en vond dat helemaal geweldig, maar de UvA en de VU bieden ook prima opleidingen. Je krijgt bij zo’n minor dan praktische vakken waarbij je journalistiek leert schrijven of een journalistiek bedrijfje opzet, maar ook meer theoretische vakken over de journalistieke wetenschap.

    Bij blogs houd ik van lekker persoonlijk, enthousiast, en dan maakt het me niet zoveel uit hoe lang de tekst is. Mooie foto’s zijn wel heel aanlokkelijk, maar als iemand goed kan schrijven zijn ze niet per se nodig. Ik vind jouw blog heel leuk juist omdat het niet zo afstandelijk is (wat objectiviteit soms kan veroorzaken), maar heel persoonlijk!

    1. Wat een leuke en interessante comment! Het klopt dat dit maar heel eenvoudig en eenzijdig beschreven is hoor. Maar leuk wat jij nog allemaal vertelt, dat public journalism klinkt erg interessant!
      Mocht je een keer een gastblogje over jouw kennis van journalistiek (toepasbaar op blogs) willen schrijven, dan hoor ik het graag. Lijkt me heel interessant!

  7. Anna

    Interessant stuk! Met mijn opleiding Communicatie- en Informatiewetenschappen houd ik me ook een beetje bezig met dit soort zaken. Erg jammer wel dat journalisten niet meer zoveel kans hebben op een baan, het lijkt me zo’n leuk beroep.

    Je tips herken ik wel, het zijn dingen waar ik ook op aan het letten ben. Ik zou ook best af kunnen haken, wanneer ik een blog leest waarvan de schrijver zich totaal niet aan deze punten houdt.

    Erg toffe blog trouwens! Ik kwam je tegen omdat ik op mijn tijdlijn zag dat een vriendin je pagina had geliked op Facebook. Nu volg ik je ook, tevens op Bloglovin’!

  8. Cleo

    Zalig dat je in dit onderwerp verdiept. Dat je geen journalistiek studeert, betekent niet direct dat je er geen studieboeken van kunt lezen of je kennis er van kunt uitbouwen (herinnert mij er aan om ook weer eens een ander onderwerp te verkennen). Wat mij (járen geleden) is blijven hangen van een aantal lessen ‘schrijven voor het web’, is dat je online best voor een schreefloos lettertype kiest. Dit leest prettiger. Een schreef lettertype (zoals dat van jou) leest weer beter op papier. Ik vind je nieuwe blog heel mooi geworden, maar mis je oude lettertype ;-).

Geef een reactie