Koffie: van plant tot espresso

Naast het bloggen werk ik ook bij Starbucks, de bekendste en grootste koffieketen ter wereld. Bekend om z’n populaire koffiedrankjes zoals de Pumpkin Spice Latte, maar wist je ook dat Starbucks de grootste inkoper van Fairtrade koffie ter wereld is? Voor alle espressodranken gebruiken we 100% Fairtrade gecertificeerde koffiebonen. Dus stiekem ben je hartstikke goed bezig als je een koffie bij Starbucks haalt ;-)

Het leek mij leuk om jullie de weg van de koffieboon tot espressodrankje te laten zien. Er komt namelijk heel veel kijken bij het maken en branden van goede koffie. De besjes hierboven op de foto, daar zitten de koffiebonen in. Ze groeien dus gewoon aan een plant!

De prachtige foto’s uit dit artikel zijn gemaakt door Ernie Enkelaar in Peru bij Centrocafé, een Fairtrade coöperatie die bonen voor Starbucks verzorgt.

De koffieplant

Koffie groeit aan een plant. De plant bevat allerlei vruchtjes met daarin een pit, en in die pit zit de koffieboon. Koffieplanten groeien in tropische gebieden, rondom de evenaar. Zo heb je bonen uit Zuid-Amerika, Afrika en het (Oost-) Azië. Het duurt maar liefst 4 jaar voordat de eerste vruchten aangroeien. De groei van een vrucht neemt zo’n 20 weken in beslag, vervolgens duurt het nog zo’n 8 weken totdat de pit en daarmee de koffieboon is ontwikkeld.

De groene vruchtjes verkleuren rood, en dat is een teken dat de vrucht rijp is en geplukt kan worden. Een plant levert ongeveer 5kg vruchten per jaar op, wat ongeveer 2kg koffiebonen oplevert dat omgerekend weer goed is voor zo’n 330 kopjes koffie. Met de enorme hoeveelheden koffie die dagelijks wordt gedronken kun je je voorstellen dat er heel wat koffiecoöperaties zijn!

Centrocafe Peru

Een voorbeeld van zo’n koffiecoöperatie is Centrocafe in het noorden van Peru. Deze coöperatie is opgericht in 1999, en is een van de belangrijkste coöperaties in Peru. Ze begonnen met 200 boeren, inmiddels zijn meer dan 2000 boeren aangesloten bij deze coöperatie. Het bedrijf is geheel Fairtrade, wat inhoudt dat de boeren niet alleen een eerlijke prijs krijgen voor het werk dat ze leveren, maar dat er ook wordt geïnvesteerd in de gemeenschap.

Zo worden er micro-leningen verstrekt zodat boeren hun eigen bedrijfje kunnen opzetten, en worden er  scholen gebouwd voor de kinderen van de boeren. Een duurzaam bedrijf gericht op de toekomst dus!

Koffie branderij

Terug naar de koffie. Voordat er koffie van de boon kan worden gemaakt, moet hij eerst gebrand worden. De koffieboon heeft van zichzelf een licht groene kleur, pas na het branden krijgt hij zijn donkere, bruine kleur.

Het branden gebeurt vaak in grote draaiende cilinders, waarbij de temperatuur geleidelijk aan wordt opgevoerd. Door het branden verliest de boon 20% aan gewicht door vochtverlies maar wordt de boon wel bijna twee keer zo groot. Bij het branden ‘popt’ de boon net zoals een popcorn.

Het brandingsproces is een heel belangrijk en secuur proces. Tijdens het branden wordt namelijk de smaak en de aroma van de boon bepaald. Dit is een heel precies werk, te lang of te kort branden kan een hele vieze smaak geven aan de boon en dus de koffie.

Wel zijn er verschillende gradaties: zo heb je ‘light roast’, ‘medium roast’ en ‘dark roast’.  In tegenstelling tot wat mensen vaak denken heeft dit niets te maken met het cafeïnegehalte van de boon. Deze is namelijk ongeveer gelijk in elke soort roasting. De roasting bepaalt voornamelijk de smaak: zo zijn lichtere roastings vaak wat milder en frisser, en donkere roastings een stuk bitterder en pittiger van smaak.

Het eindproduct: koffie

Na het branden kun je de bonen gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn: het maken van koffie! Er zijn een heleboel verschillende soorten koffie te zetten met deze bonen. De bekendste is natuurlijk de espresso (en alle drankjes op basis van espresso zoals de cappuccino) en de filterkoffie.

Bij filterkoffie worden de bonen op een grove manier gemalen. Vervolgens gaan ze in een papieren filter waar heet water doorheen kan lekken. Op die manier ontstaat een ‘gewoon bakkie koffie’.

Bij espressodranken is het juist van belang dat de koffie fijn wordt gemalen. Vervolgens wordt hier met hoge druk water doorheen ‘gespoten’ en op die manier creëer je een espresso.

Zelf aan de slag

Nu weet je de weg die de koffieboon van jouw drankje heeft afgelegd. Probeer de volgende keer bij Starbucks ook zeker eens een andere roast: standaard wordt de Fairtrade Dark Roast Espresso gebruikt, maar er is altijd een tweede boon als alternatief aanwezig. Zo drink ik zelf het liefst een wat mildere medium roast zoals de Kenya in mijn cappuccino.

Ik hoop dat jullie wat hebben opgestoken van dit artikel, en dat jullie het leuk vinden om wat meer te weten over koffie. Zelf ben ik geen groot koffiedrinker, maar vind ik het hele proces achter het meest populaire drankje ter wereld wel reuze interessant. Ik zou graag nog meer vertellen over de verschillende soorten en smaken koffie die er zijn, en het leukste aan lattes: latte-art! Mochten jullie dat ook leuk vinden, dan hoor ik dat graag!

Wanneer je nu zelf enthousiast bent geworden over koffie en het proces er achter dan heb ik goed nieuws voor je: 8 november organiseert Max Havelaar in samenwerking met Mister Kitchen een koffieworkshop. Bij de workshop kom je alles te weten over koffie, ga je zelf bonen branden en zelfs koken met koffie!

Voor de workshop komt boerin Luz speciaal vanuit Peru over om de kneepjes van het vak aan te leren, en vertelt ze wat Fairtrade voor haar betekent. Allemaal reuze interessant dus! Meer informatie over de workshop en het inschrijven voor de workshop vind je hier.

Dit artikel is geschreven in samenwerking met Max Havelaar Fairtrade.